Podstawową trudnością napotykaną przez osoby nie zajmujące się na co dzień prawem, okazuje się właściwe rozróżnienie prawa cywilnego oraz prawa karnego. Występuje między nimi kilka wyraźnych podobieństw, jak i szereg podstawowych różnic. Kluczowym czynnikiem rozdzielającym obie gałęzie prawa jest rodzaj oraz forma postępowań prowadzonych w ich ramach.
Czym jest prawo cywilne?
Prawo cywilne jest trzonem prawa prywatnego i obejmuje normy prawne, które regulują stosunki pomiędzy podmiotami autonomicznymi. W przeciwieństwie do prawa publicznego, nie występuje stosunek podporządkowywania sobie podmiotów, które samodzielnie kształtują swoje relacje. Podmiotami w prawie cywilnym są osoby fizyczne oraz jednostki organizacyjne posiadające osobowość prawną, nabywaną dzięki odpowiedniej rejestracji. Postępowanie cywilne może być zainicjowane poprzez złożenie pozwu lub wniosku bezpośrednio do sądu cywilnego, najczęściej o konkretnej specjalizacji.
Czym jest prawo karne?
Prawo karne to wyszczególniony szereg przepisów prawnych. Normują one wszystkie kwestie związane z odpowiedzialnością karną, ponoszoną przez człowieka za dokonanie czynów zabronionych pod groźbą wyegzekwowania kary kryminalnej. Podstawowe źródła prawa karnego obowiązujące w Polsce to ustawy. W celu zainicjowania postępowania karnego, należy złożyć odpowiednie zawiadomienie o zaistnieniu dokonania przestępstwa. Jeżeli jest to czyn ścigany, złożony powinien zostać również stosowny wniosek dodatkowy. Zawiadomienie składane jest na policji lub do prokuratury rejonowej, jednak wybór konkretnego podmiotu jest procesowo obojętny i nie ma znaczenia.
Różnice i podobieństwa
W przypadku spraw z zakresu prawa cywilnego, przed sądem występować można jako pozwany lub powód. W toku postępowania toczony jest spór, którego rozwiązaniem zajmuje się sędzia. O złożeniu pozwu przeciw drugiej stronie i skierowaniu sprawy na drogę sądową decyduje powód, jednak nie ma obowiązku tego robić. W przypadku postępowania z zakresu prawa karnego, przed sądem stanąć można w roli pokrzywdzonego lub oskarżonego. W przeciwieństwie do prawa cywilnego, o skierowaniu sprawy do sądu decyduje prokurator. Ściganie może zależeć od woli pokrzywdzonego jedynie w niektórych przypadkach, np. przy przestępstwach dotyczących gwałtu i zniesławienia. Zarówno cywilne, jak i karne postępowania muszą być prowadzone zgodnie z tzw. właściwością miejscową. W przypadku prawa cywilnego jest to miejsce zamieszkania stron, a w przypadku prawa karnego – miejsce popełnienia przestępstwa.