Dla przeciętnego człowieka świat sztuki wydaje się elitarny i niedostępny. Dla osób postronnych jest wielką tajemnicą i wielu, którzy w niej pracują, chciałoby, aby tak pozostało. Budowanie własnej kolekcji sztuki — lub w ogóle podjęcie decyzji o jej założeniu — to trudne przedsięwzięcie, które rodzi wiele pytań. Czy dzieło sztuki powinno być inwestycją? Czy każdy może kupować dzieła? Po co w ogóle kolekcjonować sztukę?
Czym jest kolekcjonowanie sztuki?
Przeżywamy obecnie duże zmiany społeczne, polityczne i ekonomiczne, które znajdują również odzwierciedlenie w wystawach w muzeach i domach sztuki oraz w doborze prac przez prywatnych kolekcjonerów. Podczas gdy w przeszłości wąskie grono ludzi decydowało o tym, co jest ważne w świecie sztuki i zawsze wracało do tych samych sprawdzonych nazwisk, dziś wszystko jest bardziej złożone, bardziej różnorodne i nie jest już tak elitarne, jak kiedyś. Dlatego tak ważne jest dziś znalezienie indywidualnego podejścia do tematu. Regularne odwiedzanie wystaw to dobry sposób na znalezienie i dopracowanie swojego gustu. Zaangażowanie w dzieła sztuki i zauważenie, jak reagujesz na nie emocjonalnie, jest kluczowe dla tego, jaki rodzaj sztuki chcemy kolekcjonować.
Czasami czytamy w nagłówkach gazet o horrendalnych cenach, jakie dzieła sztuki osiągnęły na aukcjach, jak w przypadku chińskiego miliardera Liu Yiqian, który kupił na aukcji obraz Amedeo Modiglianiego „Leżąca nagość” za prawie 150 mln €. Czy wydatki na taką skalę to czysta inwestycja? Mimo że sztuka może być inwestycją finansową, nie należy zapominać, że ma ona większą wartość. Otóż stwierdzono, że patrzenie na sztukę powoduje takie samo uwalnianie dopaminy w organizmie jak zakochanie się. Naukowcy to udowadniają i ma to jak najbardziej sens. To ludzka natura, że przyciągają nas piękne rzeczy, którymi lubimy się otaczać. Dlatego kupując sztukę, ważne jest, aby pozwolić sercu i głowie decydować razem.
Najbardziej znani kolekcjonerzy sztuki w Polsce
W naszym kraju jest wielu kolekcjonerów sztuki, z których spora część woli pozostać anonimowa. Mamy jednak także wielu takich, którzy nie tylko chętnie o tym mówią i udzielają wywiadów, ale także promują sztukę i udostępniają na ekspozycje swoje dzieła, promując w ten sposób kolekcjonowanie sztuki.
Wśród polskich nabywców sztuki współczesnej szczególne miejsce zajmuje kolekcjonerka i mecenas Grażyna Kulczyk. Założycielka Art Stations Foundation, działającej przy Kulczyk Foundation, początkowo zbierała plakaty ze względu na ich wartość artystyczną i estetyczną oraz niską cenę. Dziś licząca kilkaset prac kolekcja jest jedną z najciekawszych w kraju i w Europie Wschodniej.
Wojciech Fibak jest jednym z najbardziej znanych polskich kolekcjonerów. Światowej sławy tenisista zgromadził bogatą kolekcję sztuki polskiej, która wielokrotnie była prezentowana na wystawach zewnętrznych w państwowych instytucjach kultury. W 2001 roku powstała Galeria Fibak, która z czasem stała się częścią artystycznej mapy Warszawy.
Przedsiębiorca Krzysztof Musiał to znany znawca i kolekcjoner sztuki polskiej oraz filantrop, który od 2006 roku prowadzi w Warszawie galerię aTAK i jest członkiem Fundacji Polskiej Sztuki Nowoczesnej. W 2010 roku przekazał w formie długoterminowego depozytu do Muzeum Miasta Łodzi oraz do Muzeum ASP w Warszawie duży zbiór dzieł najwybitniejszych polskich malarzy i rzeźbiarzy przełomu XIX i XX wieku. Kolekcjoner zbiera także sztukę indonezyjską, która jest wystawiana na wystawach w całym kraju.
Najwięksi kolekcjonerzy sztuki na świecie
Wiele arcydzieł świata nie jest eksponowanych w muzeach ani w przestrzeni publicznej. Zamiast tego są one kupowane i sprzedawane przez kilku miliarderów i umieszczane w ich prywatnych kolekcjach sztuki.
Jedna z najcenniejszych kolekcji sztuki na świecie należy do braci Ezry i Davida Nahmadów. Jednakże, jak na ironię, sami nie są miłośnikami sztuki. Nahmadowie są przede wszystkim biznesmenami i uważają kolekcjonowanie sztuki za bardzo dochodowy interes. Ich magazyn sztuki znajduje się w pobliżu lotniska w Genewie, dzięki czemu jest zwolniony z podatku. Można więc powiedzieć, że biznesmeni pomyśleli o wszystkim, aby uzyskać jak najlepszy zwrot z każdej inwestycji w sztukę. Mieści się w nim około 5 tysięcy dzieł sztuki, z których 300 jest podobno wartych 900 milionów dolarów.
Francuski kolekcjoner Bernard Arnault jest szefem luksusowego konglomeratu LVMH i jednym z najbogatszych ludzi na świecie. Przez lata Arnault zbudował obszerną kolekcję sztuki nowoczesnej i współczesnej. Jest prywatnym kolekcjonerem i przed otwarciem Fondation Louis Vuitton w 2014 roku niewiele było wiadomo o jego kolekcji. Na inauguracyjnej wystawie fundacji znalazły się jedynie fragmenty z jego zbiorów. Przez lata część prac była udostępniana publiczności na wystawach czasowych, ale kompleksowy katalog kolekcji nie został jeszcze udostępniony publicznie.
Jednym z najbardziej znanych miłośników i kolekcjonerów sztuki jest również Charles Saatchi, którego kolekcja do dziś nie została wyceniona. Charles w latach 80. współtworzył Saatchi & Saatch, największą agencję reklamową na świecie. To wyjątkowa osobowość, bo jest nie tylko kolekcjonerem sztuki, ale i dealerem w tradycyjnym tego słowa znaczeniu. Znany jest ze sprzedaży dzieł sztuki wartych setki tysięcy dolarów, co sugeruje, że kolekcja jest warta wiele milionów.
Warto inwestować w sztukę i powoli budować swoją prywatną kolekcję
W ostatnich latach coraz więcej osób poszukuje w internecie starych i ciekawych przedmiotów. Wielu z nas dokonało ciekawych znalezisk we własnych domach, na strychach czy pchlich targach. Internet jest pełen zapytań o to, ile coś jest warte? Pytania dotyczą nie tylko obrazów czy rzeźb, ale także mebli, znaczków, militariów, komiksów, map itd. W przypadku przedmiotów nietypowych, jednostkowych, rzadkich lub zabytkowych nie sposób oszacować ich wartości na podstawie badań, aukcji internetowych itp. nawet wyceny antykwariatów. Wycena antykwariatów, nie mówiąc już o lombardach czy nawet domach aukcyjnych, też nie jest do końca obiektywna. Zanim więc sprzedamy coś zbyt nisko lub kupimy coś zbyt drogo, warto skorzystać z porady profesjonalisty. Taką wycenę staroci można uzyskać od rzeczoznawcy za pośrednictwem portalu internetowego jakim jest między innymi ValuePedia – profesjonalna strona do wyceny wartościowych przedmiotów. Jest to najbezpieczniejszy i najbardziej wiarygodny sposób określenia wartości przedmiotu.